MES vs MOM – jakie są między nimi różnice? 

MES, czyli Manufacturing Execution System, to oprogramowanie wspierające zarządzanie procesami produkcyjnymi w fabrykach. Dzięki zbieraniu i przetwarzaniu danych ze stanowisk i linii produkcyjnych w czasie rzeczywistym, umożliwia lepszą kontrolę nad całym procesem, a w efekcie poprawę efektywności i wydajności produkcji. 

Pierwsze MES-y pojawiły się w latach 80. ubiegłego wieku. Początkowo w dużej mierze powielały funkcjonalności systemu SCADA, a ich zadaniem było zbieranie informacji z produkcji. Z czasem stawały się coraz bardziej złożone, a ich twórcy dodawali do nich kolejne funkcjonalności, aby jeszcze lepiej odpowiadały na wciąż zmieniające się potrzeby klientów.  

Z tych zmian wyewoluowało MOM – Manufacturing Operations Management, co można przetłumaczyć jako system zarządzania operacjami produkcyjnymi.  Jego głównym celem jest zintegrowane zarządzanie wszystkimi aspektami procesu produkcyjnego, począwszy od planowania produkcji, przez kontrolę i nadzór nad operacjami, aż do raportowania i analizy danych produkcyjnych. 

Definicje obu systemów są do siebie zbliżone, jednak MOM obejmuje więcej obszarów niż MES. Ponieważ MOM jest stosunkowo nowym pojęciem, poprawne używanie tej nazwy bywa problematyczne. Często można spotkać brak rozróżnienia, albo błędne definiowanie tych dwóch pojęć, czasem nawet u samych producentów. 

MOM i MES – czym się różnią? Aby to wyjaśnić w najprostszy sposób, przyjrzyjmy się najpierw poszczególnym poziomom, które możemy wyróżnić w przedsiębiorstwach produkcyjnych. Zostały one określone w ISA-95, czyli standardzie, stworzonym przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Automatyki i wyglądają następująco: 

Poziom 1 – to obszar produkcji. Znajdziemy tu różne maszyny, urządzenia, a także czujniki, które zbierają najprostsze, nieprzetworzone w żaden sposób dane.  

Poziom 2 – jest obszarem bezpośredniego nadzoru nad procesemdo monitoringu czy wizualizacji jak np. SCADA czy panelom operatorskim pozwala na monitorowanie i sterowanie fizycznymi procesami.  

Poziom 3 – tu odbywa się zarządzanie operacjami produkcyjnym, tak aby wszystko przebiegało gładko, było wykonywane w terminie, odpowiednich standardach, a równocześnie w optymalny sposób. 

Poziom 4 – to obszar zarządzania całym przedsiębiorstwem – finansami, logistyką itp. Tutaj znajdują zastosowanie m.in. systemy ERP. 

Nas interesuje przede wszystkim poziom trzeci, ponieważ to właśnie tam działają systemy MES i MOM. ISA-95 wyróżnia cztery główne obszary tego poziomu. Są to: 

• produkcja, 
• konserwacja, 
• jakość,  
• wyposażenie. 

MES, w jego pierwotnym rozumieniu, działa w obszarze produkcji, natomiast MOM obejmuje wszystkie rozwiązania z poziomu trzeciego, czyli zarówno funkcjonalności MES, jak i dodatkowe opcje związane z konserwacją, jakością i wyposażeniem. 

MES i MOM umożliwiają zbieranie i przetwarzanie danych w czasie rzeczywistym. To bardzo ważne, ponieważ właśnie dzięki informacjom dostarczanym na bieżąco możliwe jest utrzymanie kontroli nad przebiegiem produkcji na wszystkich jej etapach. 

Dzięki precyzyjnym danym zbieranym i przetwarzanym przez MES/MOM możliwe jest natychmiastowe reagowanie na wszelkie nieprawidłowości, które pojawią się w toku produkcji, a także podejmowanie lepszych decyzji, co w efekcie prowadzi do optymalizacji działań i poprawy wydajności.  

Jednak nie chodzi tu jedynie o zbieranie i analizowanie danych czy zachowanie kontroli nad produkcją w toku. Przede wszystkim, jako systemy z poziomu trzeciego, MES i MOM pełnią rolę łącznika, przekładając informacje z poziomu bezpośredniego monitorowania i sterowania maszynami i procesami na dane biznesowe, niezbędne do skutecznego zarządzania całym zakładem produkcyjnym.  

Lepiej zdecydować się na MES czy na MOM? Korzyści wymieniane przy obu rozwiązaniach wyglądają podobnie – większa kontrola nad produkcją, poprawa efektywności i wydajności. Co więcej niektórzy nawet nie rozróżniają tych dwóch pojęć lub twierdzą, że MOM to po prostu udoskonalony MES i nie ma potrzeby nadawać mu nowej nazwy.  

Warto podkreślić, że MES i MOM to nie są zupełnie odrębne systemy zarządzania produkcją. Ponieważ MOM wywodzi się z MES-a, a MES jest częścią MOM mają one ze sobą dużo wspólnego. W wyszukiwarkach znacznie częściej pojawia się hasło MES – jest ono powszechnie znane i kojarzone, nic wiec dziwnego, że klienci zazwyczaj pytają właśnie o ten system, a dostawcy często niechętnie posługują się pojęciem MOM, które wielu osobom nic nie mówi.  

Świadomość różnic między MES a MOM jest jednak istotna przy wyborze konkretnego rozwiązania. Jeśli potrzebujemy oprogramowania, które obejmuje szeroki zakres i wszystkie obszary trzeciego poziomu (w rozumieniu ISA-95), powinniśmy wiedzieć, że mówimy wtedy o klasie MOM, bo tradycyjny system MES to może być w takim przypadku za mało.  

Podsumowując systemy MES i MOM – różnica między nimi polega przede wszystkim na zakresie funkcjonalności. MES skupia się na kontrolowaniu operacji bezpośrednio związanych z produkcją, podczas gdy MOM obejmuje szerszy zakres zadań, mając na celu kompleksowe zarządzanie wszystkimi aspektami procesu produkcyjnego. Choć pojęcie MES jest powszechnie używane w różnych kontekstach i często okazuje się wystarczające, świadome postępu technologicznego firmy powinny mieć na uwadze klasę MOM i korzyści, jakie daje.  

Chcesz dowiedzieć się więcej o systemie MES? Przeczytaj również: 

• System MES – jak w praktyce działa na produkcji?
• Efektywne wdrożenie systemu MES w 5 krokach

Lub obejrzyj nasz webinar: 

• Praktyczna ścieżka wdrożenia systemu MES